Mesopotamia berasal daripada bahasa Yunani
bermaksud tanah di antara dua sungai.
Terletak di antara Sungai Tigris dan Sungai
Euphrates yang mengalir dari kawasan pergunungan di Turki ke tanah lembah pamah
di Iraq hingga ke Teluk Parsi.
Wilayah Mesopotamia dikelilingi oleh Pergunungan
Zragos di bahagian timur laut, dataran tinggi Arab di barat daya dan Teluk
Parsi di bahagian selatan.
Kerangka
Masa
Tamadun Mesopotamia berkembang daripada
penempatan awal Zaman Neolitik antara tahun 1000 S.M – 5000 S.M.
Wilayah Mesopotamia berkembang sebagai pusat
tamadun awal pada tahun 3500 S.M.
Beberapa kerajaan telah muncul di lembah
Mesopotamia ialah Sumeria, Akkad, Ur, Babylon Awal, Kassite, Assyria, Chaldea.
Kerajaan-kerajaan tersebut telah muncul,
berkembang dan akhirnya merosot.
Setelah kejatuhan kerajaan Chaldea, wilayah
Mesopotamia dikuasai oleh Parsi.
Proses
Pembentukan Mesopotamia
Proses pembentukan Mesopotamia terbahagi kepada
dua bahagian iaitu :
Bahagian utara bandar Baghad.
Bahagian selatan bandar Baghad.
Bahagian utara bandar Baghad merangkumi kawasan
kawasan pertengahan Sungai Tigris hingga ke utara termasuk Assyria.
Bahagian selatan bandar Baghad merangkumi
kawasan Sungai Tigris dan Sungai Euphrates yang dikenali sebagai Babylon.
Babylon dibahagi kepada Akkad di utara dan
Sumeria di selatan.
Tamadun Mesopotamia bermula di Sumer.
Orang Sumeria yang berhijrah ke Sumer telah
membina penempatan dan menjalankan kegiatan pertanian.
Mereka membina sistem pengairan untuk mengawal
pengaliran air sungai.
Perkembangan aktiviti pertanian menghasilkan
sumber makanan yang berlebihan untuk menampung keperluan penduduk yang semakin
bertambah.
Perkembangan ini menyebabkan penempatan awal
yang berbentuk perkampungan berubah menjadi negara kota.
Negara kota itu muncul sepanjang sungai seperti
negara kota Assur, Eridu, Kish, Lagash, Mari, Nippur, Ur dan Uruk.
Ciri-ciri
Tamadun Mesopotamia
Negara
Kota
Negara kota yang wujud di sepanjang sungai
mempunyai ciri fizikal yang tersendiri.
Setiap negara kota mempunyai pusat kota, tembok
kota, luar kota, perlabuhan dan kubu pertahanan yang mempunyai pelbagai bentuk
gerbang pintu.
Di dalam kota terdapat istana, rumah kediaman,
rumah kedai, pasar dan rumah ibadat.
Organisasi
Sosial
Masyarakat negara kota lebih teratur.
Masyarakat negara kota terbahagi kepada :
Golongan pemerintah (raja, ketua pendeta, ketua
tentera, bangsawan), rakyat bebas (petani, artisan, pedagang), hamba (tawanan
perang).
Sistem
Pemerintahan
Berbentuk teokrasi
Raja dianggap sebagai tuhan/ wakil tuhan/
pemilik kota.
Rakyat menyembah Raja Naramsin di Akkad.
Raja Naramsin menggelarkan diri sebagai ‘Raja
Empat Penjuru Alam’.
Raja menjadi ketua pentadbir, ketua tentera,
ketua pendeta.
Raja dan ahli keluarga raja memegang jawatan di
zigurat.
Zigurat adalah pusat ibadat, pusat perdagangan,
pusat penyimpanan khazanah negara.
Pengkhususan
Kerja
Penduduk meninggalkan pekerjaan sebagai petani
untuk menjadi peniaga, pedagang dan artisan.
Perdagangan di sekitar Mesopotamia dan Lembah
Indus.
Mesopotamia kurang bahan mentah tetapi banyak
hasilkan logam, emas, perak dan lain-lain.
Sistem
Tulisan
Bermula dengan bentuk tulisan bergambar.
Sistem tulisan berkembang kepada tulisan
berbentuk simbol (guna tanah liat) atau tulisan berbentuk pepaku (cuneiform).
Sumbangan
Tamadun Mesopotamia
Kod
Undang-undang Hammurabi
Digubal semasa Raja Hammurabi (kerajaan
Babylon).
Terdapat 282 undang-undang terpahat pada tembok
besi.
Hukuman dan denda setimpal kesalahan yang
dilakukan.
Menjadi dasar perundangan tamadun.
Dapat mengelak permasalahan di kalangan
masyarakat, mewujudkan perpaduan dan mengukuhkan sistem organisasi.
Sistem
tulisan
Membawa kepada sistem pendidikan (melahirkan
jurutulis).
Untuk urusan pentadbiran dan peniagaan
(merekod).
Melahirkan tradisi kesusasteraan tertua di dunia
ialah Epik Gilgamesh (falsafah dan cara hidup Mesopotamia).
Ilmu
Astronomi
Penerapan pergerakan bulan, bintang dan matahari
yang membawa perkembangan ilmu matematik dan geometri.
Penggunaan jalan laut (kompas).
Penciptaan kalendar berasaskan sistem solar yang
mengandungi 12 bulan dalam setahun.
Ilmu
Perubatan
Mendapat perhatian khusus (pemerintah Assyura)
kerana kerajaan ini mementingkan kesihatan tentera.
500 jenis ubat-ubatan (herba dan ramuan).
Penciptaan
Roda
Untuk menghasilkan kereta kuda bagi tujuan
peperangan.
Batu
Bata
Penciptaan daripada tanah liat.
Cipta arca dan tiang batu. Contohnya patung Raja
Gudea.
Tayangan Video mengenai Ciri-ciri
Tamadun Awal Sejarah.
Ciri-ciri Tamadun :
Petempatan
Kekal
Penduduk nomad menetap di lembah sungai. Lembah sungai
dipilih kerana dapat menjamin kelangsungan bekalan makanan. Contohnya di
lembah sungai Tigris dan Euphrates, di lembah sungai Nil, di lembah sungai
Indus dan di lembah sungai Hwang Ho.
Kehidupan
Berorganisasi
Terjadi disebabkan penduduk bertambah ramai. Masyarakat
mempunyai susun lapis. Terdapat dua lapisan masyarakat iaitu lapisan atasan
dan bawahan.
Lapisan atasan terdiri daripada raja dan bangsawan.
Lapisan bawahan terdiri daripada rakyat dan hamba.
Sistem
Pemerintahan
Diperintah oleh raja yang berkuasa mutlak. Raja berkuasa
di peringkat pusat dan dibantu oleh bangsawan dan pendeta. Bangsawan menjadi
pentadbir wilayah
manakala pendeta menjalankan urusan keagamaan.
Mewujudkan undang-undang untuk melicinkan pentadbiran.
Pengkhususan
Pekerjaan
Berlaku kerana terdapat pelbagai keperluan. Contohnya
petani, artisan, tentera, tukang dan lain-lain.
Agama
& Kepercayaan
Mempercayai animisme iaitu unsur alam dikawal oleh
semangat yang boleh mendatangkan kebaikan dan keburukan. Contohnya
memuja bukit-bukau, laut, gunung dan sebagainya.
Mempercayai politeisme iaitu banyak tuhan. Contohnya
tuhan bukit, tuhan syurga, tuhan matahari dan lain-lain.
Bahasa
& Sistem Tulisan
Bahasa digunakan untuk berhubung dengan masyarakat
luar. Tulisan digunakan untuk merekodkan pelbagai urusan. Contoh tulisan
ialah hieroglif, cuneiform, ideogram dan piktograf.