SEJARAH TINGKATAN 4 BAB 1 : KEMUNCULAN TAMADUN AWAL MANUSIA

Tamadun Mesopotamia

Sumber Gambar : Buku Teks Sejarah Tingkatan 4

Lokasi

• Tamadun terawal di dunia.
• Mesopotamia berasal daripada bahasa Yunani bermaksud tanah di antara dua sungai.
• Terletak di antara Sungai Tigris dan Sungai Euphrates yang mengalir dari kawasan pergunungan di Turki ke tanah lembah pamah di Iraq hingga ke Teluk Parsi.
• Wilayah Mesopotamia dikelilingi oleh Pergunungan Zragos di bahagian timur laut, dataran tinggi Arab di barat daya dan Teluk Parsi di bahagian selatan. 

Kerangka Masa

• Tamadun Mesopotamia berkembang daripada penempatan awal Zaman Neolitik antara tahun 1000 S.M – 5000 S.M.
• Wilayah Mesopotamia berkembang sebagai pusat tamadun awal pada tahun 3500 S.M.
• Beberapa kerajaan telah muncul di lembah Mesopotamia ialah Sumeria, Akkad, Ur, Babylon Awal, Kassite, Assyria, Chaldea.
• Kerajaan-kerajaan tersebut telah muncul, berkembang dan akhirnya merosot.
• Setelah kejatuhan kerajaan Chaldea, wilayah Mesopotamia dikuasai oleh Parsi. 

Proses Pembentukan Mesopotamia

• Proses pembentukan Mesopotamia terbahagi kepada dua bahagian iaitu :
• Bahagian utara bandar Baghad.
• Bahagian selatan bandar Baghad.
• Bahagian utara bandar Baghad merangkumi kawasan kawasan pertengahan Sungai Tigris hingga ke utara termasuk Assyria.
• Bahagian selatan bandar Baghad merangkumi kawasan Sungai Tigris dan Sungai Euphrates yang dikenali sebagai Babylon.
• Babylon dibahagi kepada Akkad di utara dan Sumeria di selatan.
• Tamadun Mesopotamia bermula di Sumer.
• Orang Sumeria yang berhijrah ke Sumer telah membina penempatan dan menjalankan kegiatan pertanian.
• Mereka membina sistem pengairan untuk mengawal pengaliran air sungai.
• Perkembangan aktiviti pertanian menghasilkan sumber makanan yang berlebihan untuk menampung keperluan penduduk yang semakin bertambah.
• Perkembangan ini menyebabkan penempatan awal yang berbentuk perkampungan berubah menjadi negara kota.
• Negara kota itu muncul sepanjang sungai seperti negara kota Assur, Eridu, Kish, Lagash, Mari, Nippur, Ur dan Uruk.

Ciri-ciri Tamadun Mesopotamia

Negara Kota

• Negara kota yang wujud di sepanjang sungai mempunyai ciri fizikal yang tersendiri.
• Setiap negara kota mempunyai pusat kota, tembok kota, luar kota, perlabuhan dan kubu pertahanan yang mempunyai pelbagai bentuk gerbang pintu.
• Di dalam kota terdapat istana, rumah kediaman, rumah kedai, pasar dan rumah ibadat.

Organisasi Sosial

• Masyarakat negara kota lebih teratur.
• Masyarakat negara kota terbahagi kepada :
• Golongan pemerintah (raja, ketua pendeta, ketua tentera, bangsawan), rakyat bebas (petani, artisan, pedagang), hamba (tawanan perang).

Sistem Pemerintahan

• Berbentuk teokrasi
• Raja dianggap sebagai tuhan/ wakil tuhan/ pemilik kota.
• Rakyat menyembah Raja Naramsin di Akkad.
• Raja Naramsin menggelarkan diri sebagai ‘Raja Empat Penjuru Alam’.
• Raja menjadi ketua pentadbir, ketua tentera, ketua pendeta.
• Raja dan ahli keluarga raja memegang jawatan di zigurat.
• Zigurat adalah pusat ibadat, pusat perdagangan, pusat penyimpanan khazanah negara.

Pengkhususan Kerja

• Penduduk meninggalkan pekerjaan sebagai petani untuk menjadi peniaga, pedagang dan artisan.
• Perdagangan di sekitar Mesopotamia dan Lembah Indus.
• Mesopotamia kurang bahan mentah tetapi banyak hasilkan logam, emas, perak dan lain-lain.

Sistem Tulisan

• Bermula dengan bentuk tulisan bergambar.
• Sistem tulisan berkembang kepada tulisan berbentuk simbol (guna tanah liat) atau tulisan berbentuk pepaku (cuneiform).

Sumbangan Tamadun Mesopotamia

Kod Undang-undang Hammurabi

• Digubal semasa Raja Hammurabi (kerajaan Babylon).
• Terdapat 282 undang-undang terpahat pada tembok besi.
• Hukuman dan denda setimpal kesalahan yang dilakukan.
• Menjadi dasar perundangan tamadun.
• Dapat mengelak permasalahan di kalangan masyarakat, mewujudkan perpaduan dan mengukuhkan sistem organisasi.

Sistem tulisan

• Membawa kepada sistem pendidikan (melahirkan jurutulis).
• Untuk urusan pentadbiran dan peniagaan (merekod).
• Melahirkan tradisi kesusasteraan tertua di dunia ialah Epik Gilgamesh (falsafah dan cara hidup Mesopotamia).

Ilmu Astronomi

• Penerapan pergerakan bulan, bintang dan matahari yang membawa perkembangan ilmu matematik dan geometri.
• Penggunaan jalan laut (kompas).
• Penciptaan kalendar berasaskan sistem solar yang mengandungi 12 bulan dalam setahun.

Ilmu Perubatan

• Mendapat perhatian khusus (pemerintah Assyura) kerana kerajaan ini mementingkan kesihatan tentera.
• 500 jenis ubat-ubatan (herba dan ramuan).

Penciptaan Roda

• Untuk menghasilkan kereta kuda bagi tujuan peperangan.

Batu Bata

• Penciptaan daripada tanah liat.
• Cipta arca dan tiang batu. Contohnya patung Raja Gudea.

Sumber Rujukan : 

Buku Teks Sejarah Tingkatan 4

Untuk pengetahuan yang lebih, sila rujuk:

Tamadun Mesopotamia

Disediakan oleh,

Teong Wen Xian,

Unit S8.